Ονοματεπώνυμο: Ιωάννου Κυριάκος
Κατηγορίες: Μελέτη – Κριτική – Νεοελληνική Φιλολογία – Εκδοτική – Έρευνα
Ο Κυριάκος Ιωάννου έχει σπουδάσει Κλασική Φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Κύπρου (πτυχίο και μεταπτυχιακό), ενώ, από το 2017, είναι διδάκτορας Νεοελληνικής Φιλολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.
Έχει συγγράψει ή/και επιμεληθεί διάφορα βιβλία, οι θεματικοί άξονες των οποίων περιστρέφονται, κυρίως, γύρω από την κυπριακή λογοτεχνία, ενώ συναφούς θεματολογίας κείμενά του έχουν δημοσιευτεί, μεταξύ άλλων, σε σύμμεικτους τόμους, πρακτικά διεθνών συνεδρίων και διάφορα (κυπριακά, ελλαδικά και διεθνή) περιοδικά.
Κατά τη διάρκεια των τελευταίων χρόνων, τα ερευνητικά ενδιαφέροντά του έχουν επικεντρωθεί στη μελέτη του έργου του Βασίλη Μιχαηλίδη. Μέσα από αρχειακές έρευνες, αναδιφήσεις χειρογράφων και αποδελτιώσεις δυσεύρετων κυπριακών εφημερίδων έχει προσθέσει στο σύνολο της εργογραφίας του Βασίλη Μιχαηλίδη περισσότερα από 25 «νέα»/άγνωστα ποιήματα.
Από το 2018 είναι υπεύθυνος έκδοσης του φιλολογικού και λογοτεχνικού περιοδικού Κυπριακή Εστία.
Εργογραφία:
Ι. Βιβλία (συγγραφή)
Κ. Ιωάννου, Η παράδοση και τα εκδοτικά προβλήματα του ποιητικού έργου του κύπριου ποιητή Βασίλη Μιχαηλίδη: το παράδειγμα της «9ης Ιουλίου του 1821 εν Λευκωσίᾳ (Κύπρου)», Λευκωσία, Ηλίας Επιφανίου, 2017.
—. Ιωάννου, Αδημοσίευτες επιστολές και άγνωστα ποιήματα του Βασίλη Μιχαηλίδη (από το αρχείο του Αιμίλιου Χουρμούζιου), Λευκωσία, [Μικροφιλολογικά], 2012. [με τον Λ. Παπαλεοντίου]
—, Μυλλωμένα τραγούδια του Βασίλη Μιχαηλίδη. Και άλλες παραλλαγές του «Αμολόητου», Λευκωσία, [Μικροφιλολογικά], 2012. [με τον Λ. Παπαλεοντίου]
—, Ανέκδοτα ποιήματα του Βασίλη Μιχαηλίδη (Από το αρχείο του Αντώνη Κ. Ιντιάνου), Λευκωσία, [Μικροφιλολογικά], 2008.
ΙΙ. Βιβλία (επιμέλεια)
Κ. Ιωάννου, Μητροπολίτης Κιτίου Κυπριανός Οικονομίδης. Πρακτικά Συνεδρίου, Λάρνακα, 24 Νοεμβρίου 2018, Λευκωσία, Δήμος Λευκονοίκου, 2019. [με τον Θ. Πυλαρινό]
—, Βιβλίο συλλυπητηρίων για τον Γλαύκο Κληρίδη. «Ο πραγματικός άνθρωπος», Λευκωσία, Ινστιτούτο «Γλαύκος Κληρίδης» – ΔΗΣΥ, 2018.
—, Φωτοαναστατική ανατύπωση των σπάνιων ποιητικών συλλογών του Βασίλη Μιχαηλίδη: Η ασθενής λύρα (1882), Ποιήματα (1911), Λευκωσία, Ηλίας Επιφανίου, 2017.
—, Λάρκος Λάρκου, Το πρώτο ’δώ βασίλειο είχαν θεοί το κτίσει. Μελοποιημένη ποίηση του Βασίλη Μιχαηλίδη, Λάρνακα 22012.
—, Ελευθέριος Ζαχαριάδης: Ποιήματα, Λευκωσία, [Μικροφιλολογικά], 2009. [με τον Λ. Παπαλεοντίου]
Δείγματα Γραφής:
Παρακολουθώντας τόσο τις ποιητικές, «πρωτοτάξιδες» προσπάθειες των νέων δημιουργών μας όσο και την αυστηρή –μα επιβαλλόμενη– λογοτεχνική κριτική που τους ασκείται, και έχοντας κατά νου ότι το μέλλον της λογοτεχνίας μας επαφίεται αποκλειστικά σ’ αυτούς, θα ήθελα να κάνω τα παρακάτω σύντομα σχόλια.
Διαπίστωση. Η ποίηση, στη σημασιολογική της κανονικότητα, (απο)πνέει και (ανα)δεικνύει, ανάμεσα σ’ άλλα, την έκφραση των μύχιων συναισθημάτων του δημιουργού. Οι λέξεις, είτε ελκύοντας το δημιουργό είτε ελκυόμενες από αυτόν, υποβάλλονται ως τα κατεξοχήν μέσα που θα απεικονίσουν τα συναισθήματα αυτά και θα αποτελέσουν τον βασικό άξονα που, αφενός, θα ζωογονήσει τον ίδιον τον ποιητή και, αφετέρου, θα τέρψει τον αναγνώστη. Βέβαια, είναι καλό να αναφερθεί ότι σε πρωτόλειες ποιητικές συνθέσεις το επιδιωκόμενο από τον δημιουργό αποτέλεσμα δεν είναι πάντοτε εφικτό, επειδή διάφοροι άλλοι παράγοντες παρενθέτουν προσκόμματα στις όποιες φιλόδοξες προσδοκίες των νέων ποιητών μας· προσδοκίες που, αποπροσανατολισμένες, φυλακίζονται στα ανήλιαγα στενορύμια της ποιητικής αγνωσίας και των συνακόλουθων –αισθητικής φύσεως– ολισθημάτων. Αν οι νέοι ποιητές μας κατάφερναν να παραμερίσουν τον ασυγκράτητο ενθουσιασμό της πρώτης έκδοσης και αν μετέβαιναν, συχνάπυκνά, στα ποιητικά νεωλκεία, εκεί, δηλαδή, όπου διδάσκουν οι μεγαλύτερες μορφές της λογοτεχνίας μας, είμαι σίγουρος ότι οι κακοτοπιές θα εξοβελίζονταν και θα μιλούσαμε πλέον για ποιητικό απαύγασμα.
Κοντολογίς. Οι νέοι ποιητές μας πρέπει να έχουν υπόψη τους τρία βασικά πράγματα:
(α) Πριν από τη σύνθεση: Να επιδιώκουν την πνευματική και ηθική τους ανάπτυξη και, έπειτα, κατά τη σύνθεση, να προσπαθούν να μεταπλάθουν, σε τόνο προσωπικό και πρωτότυπο, τα λογοτεχνικά τους διαβάσματα.
(β) Ύστερα από την ολοκλήρωση της σύνθεσης και πριν από την έκδοσή της: Να ζητούν τη γνώμη ειδικών σε θέματα λογοτεχνίας, οι οποίοι, αντικειμενικά και χωρίς καμία διάθεση κολακείας, θα τους κάνουν χρήσιμες υποδείξεις οι οποίες, ενδεχομένως, θα βελτιώνουν το τελικό αποτέλεσμα.
(γ) Ύστερα από την έκδοση: Να είναι δεκτικοί στη λογοτεχνική κριτική που τους ασκείται, ιδιαίτερα, μάλιστα, όταν αυτή προέρχεται από εγνωσμένης αξίας και εντιμότητας κριτικούς και φιλολόγους οι οποίοι έχουν ασχοληθεί συστηματικά με τη λογοτεχνία και μπορούν να δώσουν γόνιμες και εποικοδομητικές συμβουλές.
Γενική συμβουλή. Ένας νέος ποιητής, εφόσον επιδιώκει το άριστο, είναι σωστό να έχει όχι μόνο τη βούληση αλλά και τη δυνατότητα να παίρνει, ενίοτε, τη θέση του κριτικού· πόσο μάλλον όταν ο κριτικός είναι εκείνος που θα «συστήσει» ένα λογοτεχνικό έργο στο αναγνωστικό κοινό· πόσο μάλλον όταν ο (καλός αυτή τη φορά) κριτικός δεν είναι τίποτε άλλο παρά η ποιοτικότερη βαθμίδα σε σχέση με το σύνολο του αναγνωστικού κοινού. Έτσι, η δική μου εισήγηση προς τους νέους ποιητές μας είναι –υπό την έννοια της αυτοκριτικής– να λάβουν υπόψη τους τα παρακάτω ερωτήματα, τα οποία και ένας κριτικός-ποιοτικός αναγνώστης θα θέσει στον εαυτό του (ανάλογα με το πού, κάθε φορά, μετατοπίζει το κέντρο βάρους), καθώς προσπαθεί να αποτιμήσει ένα ποίημα:
Το ποίημα που συνέθεσα: τί «εντύπωση» δημιουργεί; (ιμπρεσιονιστική προσέγγιση)· πόσο αληθινά – και, άρα, πετυχημένα– αντανακλά τον πραγματικό κόσμο; (μίμηση εξωτερικού κόσμου)· σε ποιο βαθμό προκαλεί αισθητική απόλαυση, (συν)αισθήματα, διδαχή; (σχέση ποιητή / ποιήματος με αναγνωστικό κοινό)· κατά πόσον ανταποκρίνεται στον ίδιον τον ψυχισμό μου; (προσωπική ενατένιση ποιητή σε σχέση με το ίδιο το ποίημα)· πόσο άρτιο και πόσο ισορροπημένο είναι, αν απαγκιστρωθεί από τους διάφορους «εξωγενείς» παράγοντες που το περιβάλλουν; (αυτονόμηση ποιητικής δημιουργίας).
Κυριάκος Ιωάννου (αναδημοσίευση, με μικροαλλαγές, από το περ. Άνευ)
