Επιστημονική Ημερίδα με θέμα: “ΣΤΡΑΤΗΣ ΜΥΡΙΒΗΛΗΣ ΚΑΙ ΚΥΠΡΟΣ”

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΟΜΙΛΗΤΩΝ ΚΑΙ ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΩΝ

(Με αλφαβητική σειρά)

Χριστίνα Αγγελοπούλου, Εγγονή του Στρ. Μυριβήλη

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ

Η Χριστίνα Αγγελοπούλου σπούδασε International Management and Business Administration στο Ηνωμένο Βασίλειο (1974-1980). Από το 1995 μέχρι σήμερα δουλεύει στον χώρο της Τέχνης και του Πολιτισμού. Από το 2006 είναι υπεύθυνη του προσωπικού αρχείου του Στρατή Μυριβήλη και έχει συμμετάσχει και υποστηρίξει μια ποικιλία δραστηριοτήτων και εκδηλώσεων σχετικά με το έργο και την κληρονομιά του συγγραφέα. Από το 2016 είναι εκλεγμένη Γενική Γραμματέας της Ελληνικής Εταιρίας Περιβάλλοντος και Πολιτισμού ΕΛΛΕΤ.

ΤΙΤΛΟΣ ΕΙΣΗΓΗΣΗΣ

«Ο παππούς μου ο Στράτης: Αναμνήσεις από την παιδική ηλικία»

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Η εγγονή του Στράτη Μυριβήλη πρόκειται να καταθέσει προσωπικές αναμνήσεις από την παιδική ηλικία και την κοινή ζωή με τον παππού της. Θα προβληθούν φωτογραφίες από το αρχείο της οικογένειας και θα ακουστεί ηχητικό ντοκουμέντο της φωνής του Μυριβήλη από ραδιοφωνική εκπομπή.

***

Βασίλης Βασιλειάδης, Επίκουρος Καθηγητής Νεοελληνικής Φιλολογίας ΑΠΘ

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ

Ο Βασίλης Βασιλειάδης είναι επίκουρος καθηγητής νεοελληνικής φιλολογίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Σπούδασε στο Τμήμα Φιλολογίας του ίδιου Πανεπιστημίου, όπου και ολοκλήρωσε τις μεταπτυχιακές του σπουδές και υποστήριξε τη διδακτορική του διατριβή για τις έμφυλες διακρίσεις της λογοτεχνικής κριτικής στον Μεσοπόλεμο. Για πολλά χρόνια (1998-2021) εργάστηκε στο Τμήμα Γλώσσας και Λογοτεχνίας του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας ως ερευνητής. Ασχολήθηκε με εκπαιδευτικά και ερευνητικά προγράμματα του ΚΕΓ για τη μετάφραση, τη διδασκαλία και τη μελέτη της νεοελληνικής λογοτεχνίας, καθώς και τον σχεδιασμό και τη δημιουργία ψηφιακών πόρων και εργαλείων για τη μελέτη και τη διδασκαλία της λογοτεχνίας και της ελληνικής ως δεύτερης / ξένης γλώσσας. Έχει δημοσιεύσει άρθρα για θέματα νεοελληνικής λογοτεχνικής κριτικής και πεζογραφίας, μετάφρασης της λογοτεχνίας, και διδακτικής του λογοτεχνικού μαθήματος. Δίδαξε ιστορία νεοελληνικής λογοτεχνίας, μεταφρασεολογία, λογοτεχνική θεωρία και συγκριτική γραμματολογία, θέματα ελληνικής γλώσσας για μεταφραστές και διερμηνείς, εισαγωγή στις ψηφιακές ανθρωπιστικές επιστήμες, διδακτική της λογοτεχνίας, σε προπτυχιακό και μεταπτυχιακό επίπεδο στα Τμήματα Ελληνικής Φιλολογίας στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, Γαλλικής Γλώσσας και Φιλολογίας και Αγγλικής Γλώσσας και Φιλολογίας στη Φιλοσοφική Σχολή του ΑΠΘ. Είναι μέλος ΣΕΠ στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο όπου διδάσκει θεωρία και πρακτική των ψηφιακών μέσων στη γλωσσική εκπαίδευση.

ΤΙΤΛΟΣ ΕΙΣΗΓΗΣΗΣ

«Λογοτεχνικές και δημοσιογραφικές αναζητήσεις του Στράτη Μυριβήλη κατά τη δεκαετία της παραμονής του στη Λέσβο (1922-1932)»

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Η ανακοίνωση παρακολουθεί τη συγγραφική, λογοτεχνική και δημοσιογραφική, δράση του Μυριβήλη στη Λέσβο, πριν από τη μόνιμη εγκατάστασή του στην Αθήνα το 1932. Στηρίζεται στην έρευνα και μελέτη των δημοσιευμάτων του στα έντυπα της εποχής αλλά και σε έμμεσες πηγές της σχετικής βιβλιογραφίας. Διερευνά τις σχέσεις που αναπτύσσονται μεταξύ λογοτεχνικού και δημοσιογραφικού λόγου στα κείμενά του, ως προς τα θέματά τους, τις ιδεολογικές τους στοχεύσεις, τις αισθητικές τους καταβολές. Σε αυτή την προοπτική, εντοπίζει και συζητά σημεία σύγκλισης, κυρίως, των δύο ειδών λόγου (λογοτεχνικού και δημοσιογραφικού) και επιχειρεί να περιγράψει τη συγγραφική ταυτότητα του Μυριβήλη, όπως διαμορφώνεται σταδιακά αυτά τα χρόνια, και πώς αυτή θα προσδιορίσει, ως έναν βαθμό, τη δημιουργική του εξέλιξη στην Αθήνα.

***

Λεωνίδας Γαλάζης, Ποιητής, Δρ Νεοελληνικής Φιλολογίας, ΕΜΕ ΥΠΑΝ

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ

Ο Λεωνίδας Γαλάζης γεννήθηκε το 1962 στη Λευκωσία. Σπούδασε Ελληνική Φιλολογία στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και συνέχισε με μεταπτυχιακές σπουδές στο Τμήμα Βυζαντινών και Νεοελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Κύπρου. Είναι διδάκτωρ Νεοελληνικής Φιλολογίας του ίδιου Πανεπιστημίου. Εργάζεται ως Επιθεωρητής Φιλολογικών Μαθημάτων στο Υπουργείο Παιδείας, Αθλητισμού και Νεολαίας.

Έχει εκδώσει δέκα ποιητικές συλλογές και πέντε βιβλία μελετών – δοκιμίων για θέματα λογοτεχνίας. Είχε τη φιλολογική επιμέλεια διάφορων συλλογικών τόμων και τη γενική επιμέλεια της Ανθολογίας Δύο αιώνες επώνυμης κυπριακής ποίησης 1837-2021 (Λευκωσία, Ο.Λ.Κ., 2021). To 1982 τιμήθηκε από το Υπουργείο Παιδείας της Κύπρου με το Βραβείο Νέου Λογοτέχνη για την ποιητική του συλλογή Ιατρική βεβαίωση και το 2010 με το Κρατικό Βραβείο Ποίησης Κύπρου για τη συλλογή Λοκριγκάνα. Τον Οκτώβριο του 2019 τιμήθηκε, για την προσφορά του στη λογοτεχνία και στον πολιτισμό, με το Χρυσό Μετάλλιο Μεγάλου Αλεξάνδρου από τον Διεθνή Πολιτιστικό Οργανισμό για την Ανάπτυξη του Πνεύματος και της Τέχνης «Το Καφενείο των Ιδεών» (Σαλαμίνα-Ελλάδα). Είναι πρόεδρος του Δ.Σ. του Ομίλου Λογοτεχνίας και Κριτικής και μέλος του Κέντρου της Διεθνούς Ένωσης Συγγραφέων (ΠΕΝ Κύπρου). Αναλυτική εργογραφία του Λ. Γαλάζη και κριτικογραφία για το έργο του είναι προσβάσιμη στον σύνδεσμο: https://olk.com.cy/members/galazis-leonidas/

ΤΙΤΛΟΣ ΕΙΣΗΓΗΣΗΣ

«Η ανθολόγηση του Στράτη Μυριβήλη στα σχολικά αναγνώσματα νεοελληνικής λογοτεχνίας Δημοτικής και Μέσης Εκπαίδευσης»

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Το θέμα του «σχολικού» Μυριβήλη έχει ήδη απασχολήσει τη φιλολογική έρευνα. Πιο συγκεκριμένα, από προγενέστερους μελετητές έχουν αποδελτιωθεί και έχουν σχολιαστεί ακροθιγώς τα λογοτεχνικά κείμενα του Στρ. Μυριβήλη που έχουν ανθολογηθεί στα Αναγνώσματα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας και στα Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας της περιόδου 1935-1999.

Το αντικείμενο της ανακοίνωσης αυτής είναι η παρουσίαση των ανθολογούμενων κειμένων του συγγραφέα ανά σχολική βαθμίδα (Δημοτική – Μέση Εκπαίδευση), με επικέντρωση στη θεματική, στο αξιακό περιεχόμενο, καθώς και στην ιδεολογική τους λειτουργία σε συνάρτηση με την ειδολογική τους ταυτότητα.

***

Γιώργος Γεωργής, Καθηγητής Νεότερης Ιστορίας Πανεπιστημίου Νεάπολις Πάφου, πρ. Πρέσβης Κυπριακής Δημοκρατίας

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ

Ιστορικός και διπλωμάτης. Πτυχιούχος και Διδάκτωρ της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Δίδαξε Νεότερη Ελληνική Ιστορία στο Πανεπιστήμιο Κύπρου. Μορφωτικός ακόλουθος στην Αθήνα για έξι χρόνια και ιδρυτής του Σπιτιού της Κύπρου. Πρέσβης της Κύπρου στην Ελλάδα στην περίοδο 2005-2010. Τιμήθηκε με τον Ταξιάρχη του Φοίνικος της Ελληνικής Δημοκρατίας, με εύφημη μνεία της Πρυτανείας του Πανεπιστημίου Αθηνών και από το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού της Κύπρου για την πολιτιστική του δράση. Είναι μέλος του ΔΣ του Πανεπιστημίου Νεάπολις Πάφου, αντιπρόεδρος του Ιδρύματος Κακογιάννη στην Αθήνα και ιδρυτικό μέλος της Ιονικής Ακαδημίας. Ασχολείται με την ελληνική ιστορία του δέκατου ένατου αιώνα και ιδιαίτερα με την καποδιστριακή περίοδο, τον διπλωμάτη Γιώργο Σεφέρη και με το εθνικό κίνημα στην Κύπρο. Διδάσκει Νεότερη Ιστορία στο Μεταπτυχιακό και Διδακτορικό Πρόγραμμα του Πανεπιστημίου Νεάπολις Πάφου.

ΤΙΤΛΟΣ ΕΙΣΗΓΗΣΗΣ

«Μυριβήλης και Κύπρος. Πριν από τον ελληνικό εμφύλιο»

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Ο Στράτης Μυριβήλης, παρόλη την ευρεία αναφορά της Κύπρου στο έργο του και παρά τα τρία πολυήμερα ταξίδια του στο νησί, δεν απέκτησε ποτέ τη δημοφιλία και την ευρεία αποδοχή άλλων λογοτεχνών της γενιάς του όπως ο Σεφέρης ή ο Ρίτσος. Σ’ αυτό συνέτεινε η βαθμιαία διολίσθησή του από τον δημοκρατικό χώρο στον αντικομμουνισμό και στην αυταρχική ιδεολογία του μεταξικού καθεστώτος. Αν και καταξιώθηκε νωρίς στο χώρο της πεζογραφίας με τα έργα του Η ζωή εν τάφω και Η δασκάλα με τα χρυσά μάτια, στην Κύπρο άργησε η αναφορά στον ίδιο και στο έργο του. Πέρα από κάποιες σύντομες σποραδικές αναφορές στον κυπριακό Τύπο, μόλις τον Νοέμβριο του 1934 δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Πρωινή συνέντευξη του στον Κύπριο λογοτέχνη Άντη Περνάρη (1903-1980). Στην ίδια εφημερίδα δημοσιεύθηκε ένα χρόνο αργότερα συνέντευξη του στον Κύπριο δημοσιογράφο της Αθήνας Ευριπίδη Ακρίτα (1915-2008). Μεγάλο άνοιγμά του υπήρξε η δημοσίευση τριών μικρών αφηγημάτων του στο περιοδικό Πάφος το 1938.

***

Στέφανος Κωνσταντινίδης, Πανεπιστημιακός, ποιητής, συγγραφέας

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ

Γεννήθηκε στην Πενταλιά της Κύπρου. Πτυχιούχος της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, συνέχισε μεταπτυχιακές σπουδές στην Αρχαία Ελληνική Φιλολογία, Κοινωνιολογία και  Πολιτικές Επιστήμες στη Σορβόνη, στο Παρίσι (Docteur d’État). Παρακολούθησε επίσης μαθήματα νομικής στην Αθήνα και το Παρίσι. Δίδαξε Πολιτικές Επιστήμες και Ιστορία στα πανεπιστήμια Laval, Κεμπέκ και Μοντρεάλ. Είναι διευθυντής του Κέντρου Ελληνικών Ερευνών Καναδά-ΚΕΕΚ. Έχει εκδώσει βιβλία-επιστημονικές μελέτες στους τομείς της πολιτικής επιστήμης, της κοινωνιολογίας, της ιστορίας και έρευνες για την ελληνική διασπορά. Δημοσίευσε δεκάδες επιστημονικά άρθρα στους ίδιους τομείς και είχε  πολλαπλές συμμετοχές σε συλλογικούς τόμους. Είχε επίσης την εποπτεία συλλογικών τόμων στους ίδιους τομείς. Συνεργάστηκε με πολλά περιοδικά και εφημερίδες της Κύπρου, της Ελλάδας και της διασποράς. Ανάμεσά τους τα  λογοτεχνικά περιοδικά Πνευματική Κύπρος και Κυπριακά Χρονικά. Έχει εκδώσει έξι ποιητικές συλλογές, τέσσερα μυθιστορήματα και δύο συλλογές διηγημάτων. Δημοσίευσε χρονογραφήματα, φιλολογικά σημειώματα, κριτική και δοκίμια. Εξέδωσε επίσης με την Ελένη Νίκα (La Trobe University-Aυστραλία), την Ανθολογία Αλλόχθονα τοπία, για την ελληνόγλωσση ποίηση Αυστραλίας-Καναδά, Μελβούρνη, Owl Publishing, 1998. Ασχολήθηκε με τη δημοσιογραφία και είναι αρθρογράφος στον κυριακάτικο Φιλελεύθερο της Κύπρου. Από το 1983 ώς το 2015 ήταν ο  εκδότης και διευθυντής του επιστημονικού περιοδικού Études helléniques / Hellenic Studies. Πολυσέλιδες εκδόσεις του περιοδικού αφιερώθηκαν στη Λογοτεχνία της Διασποράς, την Κυπριακή Λογοτεχνία, την Ελληνική Εκπαίδευση και θέματα διεθνών σχέσεων. Από το 1997 και για δύο δεκαετίες υπήρξε  επιστημονικός συνεργάτης του Πανεπιστημίου Κρήτης στο πρόγραμμα «Παιδεία Ομογενών»  για την ελληνόγλωσση  εκπαίδευση στη διασπορά (έρευνα, επιμόρφωση εκπαιδευτικών  και παραγωγή διδακτικού υλικού).

ΤΙΤΛΟΣ ΕΙΣΗΓΗΣΗΣ

«Τότε που συνάντησα τον Στράτη Μυριβήλη»

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Τον Στρατή Μυριβήλη τον συνάντησα, νεαρός φοιτητής, το 1962, στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών που βρισκόταν στην οδό Μητροπόλεως 38, στην Αθήνα. Εκεί ήταν η έδρα της Εθνικής Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών, της οποίας ήταν Πρόεδρος. Τον είχα  γνωρίσει όμως προηγουμένως σε κάποιες εκδηλώσεις του «Πρακτορείου Πνευματικής Συνεργασίας» του Μάριου Βαϊάνου. Με κράτησε για δύο ώρες. Εκείνη την εποχή έπαιρνα συνεντεύξεις από διάφορους πνευματικούς ανθρώπους της Αθήνας για το περιοδικό Πνευματική Κύπρος (Θεοτοκάς, Κόντογλου, Παπανούτσος κ.ά.). Σκοπός της συνάντησης ήταν ακριβώς να του πάρω και αυτού  μια συνέντευξη. Αντίθετα με άλλους, δεν ζήτησε να του υποβάλω γραπτές ερωτήσεις.

«Ρώτησε με ό,τι θέλεις», μου είπε, «κράτησε σημειώσεις αν θέλεις, έτσι θα είναι η συνέντευξη που θα σου δώσω». Ήταν χειμαρρώδης, μιλούσε για όλα. Δεν είχα ώς τότε διαβάσει όλο το έργο του φυσικά, αλλά είχα διαβάσει το ουσιώδες για μένα και τότε και σήμερα έργο του, τη Ζωή εν τάφω, που δεν χρειαζόταν να γράψει τίποτε άλλο για να μείνει ως ένας μεγάλος πεζογράφος. Σήμερα θα πρόσθετα και τον Βασίλη Αρβανίτη, ένα γλωσσικό αριστούργημα υπέρτατης αισθητικής, μια ηθογραφική νουβέλα. Φυσικά και στη συνέντευξη που δημοσιεύτηκε δεν 

χωρούσαν όλα όσα  μου είπε, όλα όσα συζητήσαμε.  Φοβάμαι επίσης ότι με την απειρία που είχα, αλλά και λόγω χώρου και ενδιαφέροντος του περιοδικού,  την περιόρισα στο ελάχιστο. Θα μιλήσω για τις εντυπώσεις μου από αυτή τη συνάντηση, για τον «πολιτικό» Μυριβήλη και τι αφήνει μέσα από τα δύο βασικά έργα του που προανέφερα.

***

Νίκη Λυκούργου, Πρ. Επίκουρη Καθηγήτρια Νεότερης Ελληνικής Φιλολογίας ΑΠΘ

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ

Η Νίκη Λυκούργου γεννήθηκε (1946) και μεγάλωσε στην Κωνσταντινούπολη. Σπούδασε Μεσαιωνική και Νεότερη Ελληνική Φιλολογία στη Φιλοσοφική Σχολή του ΑΠΘ, όπου και δίδαξε, ως μέλος του διδακτικού προσωπικού του Τμήματος Φιλολογίας, έως το 2011. Τα ερευνητικά ενδιαφέροντά της εντοπίζονται κυρίως στη νεοελληνική πεζογραφία (Γρ. Ξενόπουλος, Δ. Βουτυράς, Κ. Θεοτόκης κ.ά.) Ειδικότερα, έχει μελετήσει τον βίο και το έργο του Στράτη Μυριβήλη και έχει εκπονήσει διδακτορική διατριβή με θέμα την εργογραφία του. Δημοσιεύματά της βρίσκονται σε περιοδικά και συλλογικούς τόμους. Σε συνεργασία με τον καθηγητή Γ. Π. Σαββίδη, έχει επιμεληθεί φιλολογικά την έκδοση Αριστοτέλης Βαλαωρίτης, Α’. Βίος, επιστολές και πολιτικά κείμενα, (΄Ικαρος, 1981). Έργα της: Σχεδίασμα χρονογραφίας Στράτη Μυριβήλη, 1890-1969 (Εταιρεία Σπουδών Σχολής Μωραΐτη & Βιβλιοπωλείον της «Εστίας», 1990), Αγαπητέ Στρατή… Από την αλληλογραφία του Μυριβήλη με τους Αλέξανδρο Παπαναστασίου, Ναπολέοντα Λαπαθιώτη, Γιώργο Κοτζιούλα κ.ά. (Βιβλιοπωλείον της «Εστίας», 2013), Στράτης Μυριβήλης, Η ζωή εν τάφω, Α΄ έκδοση, Μυτιλήνη 1924 και Β΄ έκδοση, Αθήνα 1930, Φιλολογική επιμέλεια, πρόλογος και επίμετρα Νίκη Λυκούργου (Βιβλιοπωλείον της «Εστίας», 2016).

ΤΙΤΛΟΣ ΕΙΣΗΓΗΣΗΣ

«Κόκκινες ιστορίες (1915): Μικρή περιδιάβαση στην πρώτη συλλογή διηγημάτων του Στράτη Μυριβήλη»

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Με αυτό το πρώιμο πρώτο έργο του, ο Μυριβήλης εγκαινιάζει την (αντι)πολεμική πεζογραφία του και, τηρουμένων  των αναλογιών, προαναγγέλλει το ποιοτικό επίπεδο και το αισθητικό αποτέλεσμα του Η ζωή εν τάφω. Συγκεκριμένα, δύο από τα επτά συνολικά πεζά κείμενα που απαρτίζουν τα περιεχόμενα της έκδοσης πραγματεύονται επάξια το θέμα του πολέμου, συγκεντρώνοντας σχεδόν όλα τα χαρακτηριστικά και τις αρετές που εντόπισε σύσσωμη η λογοτεχνική κριτική αργότερα, το 1930, στην  αθηναϊκή δεύτερη έκδοση του Η ζωή εν τάφω.

***

Μαρία Νικολοπούλου, ΕΔΙΠ, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ

Η Μαρία Νικολοπούλου είναι μέλος Εργαστηριακού και Διδακτικού Προσωπικού του τμήματος Φιλολογίας του ΕΚΠΑ. Είναι απόφοιτος του ίδιου τμήματος  και διδάκτορας Νεοελληνικής Φιλολογίας του King’s College London.  Έχει διδάξει Ευρωπαϊκή και Νεοελληνική λογοτεχνία στο ΕΑΠ και στο τμήμα Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Πατρών. Τα ερευνητικά της ενδιαφέροντα αφορούν την πεζογραφία του 20^ού αιώνα, τις αποδόσεις της ιστορικής εμπειρίας στη λογοτεχνική γραφή, τη λογοτεχνία ως μέσο διαμόρφωσης της ιστορικής μνήμης, τη

γυναικεία λογοτεχνική δημιουργία και την πρωτοποριακή λογοτεχνία στις δεκαετίες του 1960 και του 1970. Υπήρξε  Ερευνητική Υπότροφος Συγκριτικών Πολιτισμικών Σπουδών του Κέντρου Ελληνικών Σπουδών Ελλάδος του Πανεπιστημίου του Harvard (2020-21).

ΤΙΤΛΟΣ ΕΙΣΗΓΗΣΗΣ

«Λογοτεχνία, ραδιόφωνο και πολιτισμική πολιτική: Μια πρόσκληση του  Μυριβήλη από τη Ραδιοφωνική Υπηρεσία Κύπρου (CBS) (και η απόρριψή της)»

ΠΕΡΙΛΗΨΗ                                              

Ο Μυριβήλης στη μεταπολεμική περίοδο ήταν ένας συγγραφέας που η παρουσία του υπερέβαινε το λογοτεχνικό πεδίο και απευθυνόταν σε ευρύτερο κοινό, μέσα από τις ραδιοφωνικές εκπομπές του στο Εθνικό Ίδρυμα Ραδιοφωνίας, τις θεσμικές του θέσεις στο Εθνικό Θέατρο και τις διαλέξεις του, οι οποίες συχνά είχαν πολιτική θεματική. Οι πολλαπλοί του ρόλοι τού επέτρεψαν να συμμετάσχει στην άσκηση πολιτισμικής πολιτικής της Ελλάδας στην Κύπρο από το 1947 ώς τις παραμονές της Ανεξαρτησίας. Από την αλληλογραφία του προκύπτει η στενή του επαφή με πολιτιστικές ενώσεις και τοπικούς συλλόγους της Κύπρου, με αφορμή τις επισκέψεις του στην Κύπρο, τη δωρεά βιβλίων του και την αρθρογραφία του σε περιοδικά της Ελλάδας και της Κύπρου. Το καλοκαίρι του 1955, ο Διευθυντής της Ραδιοφωνικής Υπηρεσίας Κύπρου(CBS), η οποία λίγους μήνες πριν είχε γίνει στόχος της ΕΟΚΑ, ζήτησε την άδεια του Μυριβήλη, προκειμένου να μεταδοθεί η Δασκάλα με τα χρυσά μάτια από τον ραδιοφωνικό τους σταθμό. Ήταν μια προσπάθεια να χρησιμοποιηθεί  προς όφελος του σταθμού και της αποικιακής κυβέρνησης η δημοφιλία του συγγραφέα στην Κύπρο, υπονομεύοντας μέσω της μετάδοσης αυτής την ξεκάθαρη θέση του Μυριβήλη υπέρ της ένωσης. O Μυριβήλης απάντησε σε ιδιαίτερα μαχητικό τόνο και αρνήθηκε την άδεια. Το περιστατικό αυτό αναδεικνύει την ήπια ισχύ που ασκούσε το ραδιόφωνο ως μέσο, τον ρόλο της λογοτεχνίας και των λογοτεχνών στην πολιτισμική πολιτική και τον «πολιτιστικό πόλεμο» μεταξύ Ελλάδας και Βρετανίας στη διάρκεια του Αγώνα της ΕΟΚΑ.

***

Πέτρος Παπαπολυβίου, Αναπλ. Καθηγητής Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας Πανεπιστήμιο Κύπρου

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ

Ο Πέτρος Παπαπολυβίου έζησε τα πρώτα 14 χρόνια της ζωής του, μέχρι την τουρκική εισβολή του 1974 και την προσφυγιά, στην κατεχόμενη, σήμερα, Λάπηθο της επαρχίας Κερύνειας. Σπούδασε στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Από το 2002 διδάσκει στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, στο Πανεπιστήμιο Κύπρου, όπου σήμερα είναι αναπληρωτής καθηγητής Σύγχρονης Ελληνικής Ιστορίας. Στο συγγραφικό του έργο περιλαμβάνονται μονογραφίες και άρθρα για την κυπριακή συμβολή στην Επανάσταση του 1821, στους ελληνικούς και στους δύο Παγκοσμίους πολέμους, τον Αγώνα της ΕΟΚΑ, την ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας και την περίοδο της γερμανικής Κατοχής και του Εμφυλίου στην Ελλάδα. Είναι μέλος της Ειδικής Επιτροπής για την έκδοση από τη Βουλή των Ελλήνων και τη Βουλή των Αντιπροσώπων του «Φακέλου Κύπρου» (δέκα τόμοι μέχρι σήμερα), πρόεδρος της Ακαδημίας Ιστορικών Σπουδών Αγώνα ΕΟΚΑ 1955-1959 και επιστημονικός διευθυντής του Κέντρου Μελετών Τάσσος Παπαδόπουλος.

ΤΙΤΛΟΣ ΕΙΣΗΓΗΣΗΣ

«Το δεύτερο ταξίδι του Στράτη Μυριβήλη στην Κύπρο (Ιανουάριος – Φεβρουάριος 1952)»

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Τον Ιανουάριο του 1952 έφτασε στη Λευκωσία ο Στράτης Μυριβήλης. Ήταν το δεύτερο ταξίδι του στην Κύπρο, μετά το 1947, και αυτή τη φορά έφτασε ως ανταποκριτής της νεοεκδοθείσας αθηναϊκής εφημερίδας Ελληνική Ημέρα. Οι ανταποκρίσεις του από την Κύπρο δημοσιεύθηκαν στην εφημερίδα από τις 24 Ιανουαρίου 1952 μέχρι τις 27 Απριλίου 1952 (σε 35 συνέχειες). Με βάση το σωζόμενο αρχείο Μυριβήλη και τον αθηναϊκό και κυπριακό Τύπο, η ανακοίνωση θα παρουσιάσει τον αντίκτυπο του ταξιδιού του Μυτιληνιού λογοτέχνη στην Κύπρο, τις πόλεις και τα χωριά που επισκέφθηκε, τις προσωπικότητες που συνάντησε ή συνδέθηκε μαζί τους, τις διαλέξεις που έδωσε και, σε γενικές γραμμές, το περιεχόμενο των «κυπριακών» ανταποκρίσεών του.

***

Άννα Περικλέους, Φιλόλογος

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ

Η Άννα Περικλέους είναι απόφοιτος του Τμήματος Ελληνικής Φιλολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Εργάστηκε σε ιδιωτικά σχολεία πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, ενώ από το 2007 είναι διορισμένη σε Δημόσια Σχολεία Μέσης Εκπαίδευσης. Τον Φεβρουάριο του 2023 απέκτησε Μεταπτυχιακό Τίτλο στη Νεότερη και Σύγχρονη Ιστορία από το Πανεπιστήμιο Νεάπολις Πάφου. Η διπλωματική της εργασία εστιάζεται στη σχέση του Στράτη Μυριβήλη με την Κύπρο μέσα από δημοσιεύματα του ελληνικού και κυπριακού Τύπου.

ΤΙΤΛΟΣ ΕΙΣΗΓΗΣΗΣ

«Η πρώτη επίσκεψη του Στράτη Μυριβήλη στην Κύπρο μέσα από τα δημοσιεύματα των κυπριακών εφημερίδων»

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Η πρώτη επαφή του Μυριβήλη με την Κύπρο πραγματοποιείται το καλοκαίρι του 1947, όταν ως αντιπρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου του Εθνικού Θεάτρου, συνοδεύει τον  θίασο σε μια περιοδεία που περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων προορισμών, και το νησί. Ως αντιπρόεδρος του Εθνικού Θεάτρου, έχει την ευκαιρία να περιοδεύσει στις πόλεις του νησιού και παράλληλα να συμμετάσχει σε διάφορες εκδηλώσεις ως ομιλητής. Η παρούσα ανακοίνωση εστιάζει στον  αντίκτυπο της πρώτης επίσκεψης του Μυριβήλη στον κυπριακό Tύπο. Στις κυπριακές εφημερίδες της εποχής ευδιάκριτο είναι το αίσθημα της εθνικής συνείδησης των Ελλήνων της Κύπρου και ο πόθος για δικαίωση των εθνικών διεκδικήσεων μέσα από την εγκάρδια υποδοχή που έτυχε ο Μυριβήλης όχι μόνο ως λογοτέχνης αλλά και ως γνήσιος πρεσβευτής του ελληνικού πνεύματος. Παράλληλα όμως, μέσα από τα δημοσιεύματα των τοπικών εφημερίδων που παρακολουθούν στενά το πυκνό πρόγραμμα των διαλέξεών του σε διάφορα σωματεία και συλλόγους, δημιουργείται η εντύπωση μιας προπαγανδιστικής εκστρατείας, στην οποία αντικατοπτρίζεται ο εμφύλιος πόλεμος που ταλανίζει την Ελλάδα αυτή την περίοδο, καθώς και οι πολιτικές αντιπαλότητες που διαχωρίζουν τον ελληνικό πληθυσμό της Κύπρου σε στρατόπεδα εθνικοφρόνων  και κομμουνιστών.

***

Βασιλική Σελιώτη, Διδάκτωρ Παιδαγωγικής

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ

Η Βασιλική Σελιώτη σπούδασε Φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων και είναι αριστούχος διδάκτορας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Υπήρξε μέλος της Συντακτικής Επιτροπής των σχολικών ανθολογίων λογοτεχνίας για τις τρεις τάξεις του Γυμνασίου Ο λόγος ανάγκη της ψυχής (ΥΑΠ/ΠΙ). Έχει λάβει μέρος με ανακοινώσεις σε φιλολογικά και εκπαιδευτικά συνέδρια και έχει δημοσιεύσεις σε συλλογικούς τόμους, πρακτικά συνεδρίων, ηλεκτρονικά και έντυπα περιοδικά για ζητήματα της νεοελληνικής φιλολογίας και της σύγχρονης ιστορίας. Τα ερευνητικά της ενδιαφέροντα αφορούν κυρίως τις σχέσεις ιστορίας − λογοτεχνίας, τις λογοτεχνικές αναπαραστάσεις μεγάλων συλλογικών τραυμάτων καθώς και τη διδακτική της λογοτεχνίας. Το 2016 εκδόθηκε το πρώτο της βιβλίο με τίτλο Βρετανικά στρατόπεδα Εβραίων προσφύγων στην Κύπρο (1946-1949) από τις εκδόσεις Επίκεντρο και το 2021 το δεύτερο, επεξεργασμένη εκδοχή της διδακτορικής της διατριβής, με θέμα  Λογοτεχνία και Τραύμα. Το 1974 στην κυπριακή και ελλαδική λογοτεχνία, επίσης από τις εκδόσεις Επίκεντρο. Το εν λόγω βιβλίο ήταν στη βραχεία λίστα για τα «Βραβεία του Αναγνώστη» στην κατηγορία Μελέτη-Δοκίμιο για το 2021, ενώ τιμήθηκε με το «Κρατικό Βραβείο Μελέτης/Δοκιμίου για τη Λογοτεχνία» για τις εκδόσεις του 2021 από το Υφυπουργείο Πολιτισμού της Κυπριακής Δημοκρατίας.

ΤΙΤΛΟΣ ΕΙΣΗΓΗΣΗΣ

«Μπαρμπύς, Μυριβήλης, Ρεμάρκ: Σταθερές των ευρωπαϊκών τραυματικών αφηγήσεων για τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο»

ΠΕΡΙΛΗΨΗ                                              

Η μετάβαση από τη συλλογική φαντασίωση μιας σύντομης ηρωικής νίκης στην παρατεταμένη φρίκη των χαρακωμάτων του πολεμικού μετώπου κατά τον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο αποτυπώθηκε ευκρινώς στις τέχνες της εποχής. Ειδικότερα στο πεδίο της ευρωπαϊκής κυρίως (αλλά όχι μόνο) λογοτεχνίας, απότοκό της είναι μια σειρά από έργα ευρέως γνωστά ως αντιπολεμική λογοτεχνία, τα οποία αναπαριστούν την ιστορική εμπειρία από τη σκοπιά του βιώματος στο μέτωπο. Πρόκειται, δηλαδή, για μυθιστορήματα-μαρτυρίες, για μυθοπλασία της οποίας, ωστόσο, ένα μεγάλο μέρος είναι αληθολογικό – είναι οι πραγματικές πολεμικές εμπειρίες των συγγραφέων τους, οι οποίοι είχαν βρεθεί στα πεδία των μαχών βιώνοντας την καθημερινότητα του «μεγάλου σφαγείου». Μεταξύ αυτών, βρίσκονται κατά σειρά γραφής, Η φωτιά (1916) του Γάλλου Ανρύ Μπαρμπύς, Η ζωή εν τάφω (1924) του Στράτη Μυριβήλη και το Ουδέν νεώτερον από το δυτικόν μέτωπο (1929) του Γερμανού Έριχ Μαρία Ρεμάρκ. Η εισήγηση παρακολουθεί πώς τα τρία μυθιστορήματα, που προέρχονται από διαφορετικές ευρωπαϊκές γραμματειακές παραδόσεις, πραγματεύονται την τραυματική εμπειρία του Μεγάλου Πολέμου, αναπαριστώντας πρότυπα ανδρισμού, σχέσεις, εικόνες, συναισθήματα  ‒ τον αντίκτυπό του εν ολίγοις τόσο στο σώμα όσο και στην ψυχή του αναλώσιμου στρατιώτη, που καταλήγει ηττημένος από την εμπειρία, ακόμα και αν η χώρα του βρίσκεται στο τέλος με τη μεριά των νικητών.

***

Δρ Κυριακή Χρυσομάλλη-Henrich, Εντεταλμένη με τη διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας και λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο Christian–Albrecht του Κιέλου.

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ

H Kυριακή Χρυσομάλλη-Henrich είναι απόφοιτος του κλασικού Γυμνασίου. Σπούδασε στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης στο Τμήμα Μεσαιωνικών και Νεοελληνικών Σπουδών και πραγματοποίησε τη διδακτορική διατριβή της στο Πανεπιστήμιο του Αμβούργου. Μέρος της διατριβής αφορούσε την Παναγιά γοργόνα του Μυριβήλη. Συμμετείχε και συμμετέχει σε συνέδρια και δημοσιεύματα σε Πρακτικά Συνεδρίων και σε επιστημονικά περιοδικά. Διδάσκει ελληνική γλώσσα και λογοτεχνία στο Christian-Albrechts-Universität του Κιέλου.

ΤΙΤΛΟΣ ΕΙΣΗΓΗΣΗΣ                                

«Η βία συστατικό της πολεμικής σημειολογίας και ο τρυφερός ήρωας της Ζωής εν τάφω» 

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Ήδη στις πρώτες σελίδες του μυθιστορήματος ο Μυριβήλης κάνει χρήση μιας θαυμάσιας σημειολογικής μεταφοράς, της ρόδας του πολέμου, που «γυρνά αιώνες μαζί με τη γης και στριγγλίζει πάνω από την άβυσσο», ενώ ο άνθρωπος είναι δεμένος πάνω της «χεροπόδαρα». Με αυτήν την καταπληκτική εικόνα περιγράφει μιαν ανθρώπινη κατάσταση της οποίας η μακροβιότητα αποκτά αναπόδραστο χαρακτήρα. Η βία που ενοικεί στην πολεμική σύμβαση αποκτά στο κείμενο πολλά «σημεία» και πολλές εκφάνσεις. Περιγράφονται διάφορες παραλλαγές και διαβαθμίσεις της, οι οποίες συγκροτούν το σύστημα «πόλεμος»: Η βία των καθημερινών καταστάσεων της στρατιωτικής ζωής, η βία της ζωής μέσα στα χαρακώματα, η βία των αυθαιρεσιών της στρατιωτικής εξουσίας, η βία που περιφρονεί τη ζωή και καταλύει τα ιδανικά, η βία της απαγορευμένης σεξουαλικής ικανοποίησης των στρατιωτών, γενικά η βία που συνδέεται αυτομάτως με την πειθαρχία, η οποία αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της στρατιωτικής εξουσίας.  Οι φιλοσοφικές κατηγορίες του  Michel Foucault, που άπτονται των εννοιών της εξουσίας, της πειθαρχίας, της επιτήρησης και τιμωρίας, θα χρησιμοποιηθούν στην παρουσίαση με τη σχετική προσαρμογή τους στην πολεμική σύμβαση. Άλλωστε, στρατώνες και χαρακώματα αποτελούν ιδανικό χώρο άσκησης εξουσίας και συχνά κατάλυσης του ανθρωπιστικού στοιχείου, ενώ συγχρόνως αποκαλύπτεται το παράλογο χαρακτηριστικό του ηγεμονικού ανδρισμού. Θα τονιστεί η ύπαρξη του πανταχού παρόντος στοιχείου της φρίκης που ωστόσο συχνότατα αντισταθμίζεται με θαυμάσιες περιγραφές της φύσης. Θα καταδειχθεί η πικρή ειρωνεία και η σκληρή σάτιρα που χαρίζουν στον αναγνώστη αναλαμπές χαράς και ικανοποίησης. Σε αντίθεση με όλα αυτά θα ανιχνευθεί η προσωπικότητα του τρυφερού ήρωα-αφηγητή, του «συσταζούμενου» νέου μέσα από τις αποστροφές στην αγαπημένη του, την παραλήπτρια των σκέψεών του, αλλά και στη συναναστροφή του με τους συντρόφους και τους ανωτέρους του. Είναι λογικό ότι το ιδανικό της καλοκαγαθίας που αργότερα θα οργανώσει τις μορφές της Σαπφώς στη Δασκάλα με τα χρυσά μάτια και της Σμαραγδής στην Παναγιά γοργόνα απουσιάζει από αυτό το κείμενο. Εδώ υπάρχουν ασχημίες και βασανισμένα νεανικά σώματα. Θα γίνει λόγος για τον χαρακτήρα της πρωτοπρόσωπης αφήγησης και των διαφανών αυτοβιογραφικών στοιχείων, τη διαχείριση του χώρου και του χρόνου, τη δόμηση των υπόλοιπων λογοτεχνικών μορφών.         

ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗΣ ΗΜΕΡΙΔΑΣ

«ΣΤΡΑΤΗΣ ΜΥΡΙΒΗΛΗΣ ΚΑΙ ΚΥΠΡΟΣ»

Δρ Λεωνίδας Γαλάζης

Δρ Έλενα Ματσάγγου

Δρ Στέλλα Αλεξίου